Şimdiye kadar Kayseri'nin adı hakkında ciddi hiçbir yayın yoktu. Şehrimizin adının nerden geldiği ve sebebi ilk defa tarafımızdan yayınlanmaktadır.
CAESAR (KAYSAR) KELİMESİNİN KÖKENİ VE KAYSERİ ŞEHRİ
(Halit Erkiletlioğlu)
Caesar, Roma’nın en eski boylarından olan ve Aineias’ın oğlu Julius’a dayandıran “gens julia” (Juliuslar ailesi) içindeki yine ayrıcalıklı bir sınıf olan Roma Patrici ailesinin adıdır. Patrici veya diğer adıyla Patrisyen, kökünü pater (baba) kelimesinden alan bir unvan olup, antik Roma'da seçkin ailelerden oluşan, birçok ayrıcalıklara sahip olan gruba verilen addır. Julius Caesar da Patriciler denilen bu ailelerin en önemlilerinden olan Caesar ailesinden geliyordu ve bu aileden olmak en önemli asalet göstergesiydi. Bu sebeple Caesar sıfatının Roma İmparatorluğunda ilk kullanımı Jül Sezar (Gaius Julius Caesar: M Ö.100-44)) oldu ve ondan sonraki imparatorlar da bu sıfatı kullanmaya devam ettiler.
Bu aileden gelen Iulius Caesar’ın manevî oğlu Octavianus, (İmparator olduktan sonra Augustus sıfatını almıştır.) döneminde Caesar sıfatı gelenek haline getirilir, Hatta Sezar tanrılaştırılarak onun Caesar unvanı bir mecburiyet halini alır. Onun da manevî oğlu Tiberius ve sonra gelen imparatorlar aynı sıfatı kullandılar. Nero’nun ölümüyle birlikte “gensjulia” içindeki Caesar nesli tükenmekle beraber ondan sonra tahta çıkan imparatorlar da aynı ismi unvan olarak kullanmaya devam ettiler. Zamanla Tetrarşi döneminde, en yüce unvan olan Augustus unvanını taşıyan imparatorun emri altında çalışan alt-imparatorlara Caesar (Sezar) unvanı verildi. Bu dönemde Caesar (Sezar) unvanı taşıyan yardımcılar, Augustus'un emri altında halefleri olarak bulunur ve Augustus'un ölümü veya görevi bırakması sonrası onların yerlerine geçip Augustus olurlardı. Asıl imparator Augustus'un yokluğunda, Caesar (Sezar) unvanını taşıyan yardımcılar bazen imparator olarak da anılırlardı ama asıl güç Augustus olduğundan ona hesap vermekle yükümlüydüler . Sonraki tüm Roma İmparatorlarının isimleri yanında “Caesar”, aynı zamanda unvan olarak kullanıldı.
Şehrin Caesareia (okunuşu: KAYSERİ) adı M Ö. 8 yılından itibaren kullanılagelmiştir. BU TARİHTE KAPPADOKYA 'NIN SON KRALI ARCHELAOS, ROMA İMPARATORU CAESAR AUGUSTUS OCTAVİSNUS'A YAKINLAŞMAK AMACIYLA ONUN SIFATI OLAN CAESAR ADINI ŞEHRE İSİM OLARAK CAESAREİA OLARAK VERMİŞTİR. zaten bu olaydan 25 yıl sonra da başkent Kayseri ve bütün Kapadokya ülkesi Roma'nın bir eyaleti olmuştur.
Caesar hemen hemen tüm dillerde “Kayser” olarak okunur. Batı Roma İmparatorluğunu yıkıp yerine Kutsal Roma-Germen İmparatorluğunu kuran hanedan da bu unvanı kullanılmaya devam etti. O tarihten itibaren Kutsal Roma Germen krallarına “Kayser” denildi. Roma İmparatorluğu ikiye bölündükten sonra doğudaki imparatorlukta zamanla Grekçe hâkim ve resmî dil haline gelmiş, bu süreçte kelimenin Latince orijinal hali Caesar'ın okunuşu Kaisar (Grekçe: καισαρ) biçimine dönüşmüştür. Bu biçim de İslam dünyası yazınına ve Türkçeye Kayser (Osmanlıca: قيصر) biçimiyle girmiştir.
Roma İmparatorluğuna sahip çıkanlardan biri de Rus Çarlarıydı. Ruslar da Doğu Roma İmparatorluğunun yıkılmasından sonra ortak din ve mezhebe sahip olmalarından dolayı kendilerini Bizans ile ilişkili tutarak unvanlarını Caesar’ın kısaltılması ile ortaya çıkan “Çar” olarak kullanmayı uygun gördüler. Rusçada Çar’ın yazılımı “цар” şeklindedir. Caesar unvanı, Prusya ve Alman imparatorlarında da “Kaiser” unvanı olarak kullanılmıştır.
Doğu Roma İmparatorluğunu yıkarak Konstantinopolis’i fetheden II. Mehmet’in bir diğer unvanı da “Kayser-i Rum” yani Roma’nın Sezar’ı anlamını taşımaktaydı. Bu unvan sonraki Osmanlı padişahlarında da kullanılmaya devam etti.
Şehrin adı ise; Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı devletleri dönemlerinde de KAYSERİYYE olarak zikredilmiş, Cumhuriyet döneminde de KAYSERİ olarak tescil edilmiştir.
