ORUÇTA SIHHAT—TAKAT FIKHI

İhsan Görücü

22-03-2024 11:09

Oruca güç dayananlarin fidye vermesi: (bir yoksulu doyurmasi lazimdir)bununla beraber kim gönül rızası ve kendi isteğiyle oruç tutarsa o, kendisi için iyidir. bilirseniz oruç tutmaniz sizin için daha hayirlidir. Bakare suresi 183
Kur’an ı Kerimde geçen “yutiykuune” kelimesi vardır. Meali “oruç tutarken zorlananlar, güçlük çekenler yahut güç yetiremeyenler şeklinde anlamlara gelen kelime kalbinde eğrilik olanlara zihinlere ifsad etme bahanesi olarak da kullanılabilerek hatta Müslümanlara oruç yedirme fetvası çıkarmaya kadar vardıran iki dinlilere medyada, basın yayında üzülerek şahit oluyoruz.

Ortada Kur’anı Kerim tarafından tanınan bir ruhsat vardır. Mesele bu kolaylığı-ruhsat- yorumlamada ortaya çıkıyor.

İMAM ŞATIBİ: “RUHSAT İZAFİ/ GEÇİCİ, SIHHAT ESASTIR.
“Ruhsat izafidir-geçici, iğreti-sıhhat esastır. Öyle olunca da, ruhsatı kullanan kişi kendi kendisinin fakihi olacaktır.(el muvafakat 1.cilt 309) şeklinde anlam vermiş.

Kişi elbette kansızlık, halsizlik, ağrı ve sızısının durumunu kendisi bilebilir. Seyirci olan dışarıdan birisinin sıhhat sorunu olan birisi hakkında vereceği hüküm, takat sorunu olanın vereceği ifadeye göre olacaktır.

Kalbi yatarsa ruhsatı kullanacak, takati oruç tutmaya yetiyorsa tutacaktır. İşin uzmanı bazı ilahiyatçılarda da takat meselesi ile ilgili olarak; fiilinde bir şeyi güçlükle yapma anlamı vardır.
İyileşme umidi kalmamış ihtiyarlar, hastalar gibi oruca güç dayananlara fidye vermek suretiyle oruç tutmamaya izin verilmiştir. Çocuğuna zarar geleceğinden korkan gebeleri ve emzikli kadınları da fidye verecekler arasına katanlar olmuştur.

DEĞİŞİK BİR GÖRÜŞ

Değişik bir görüşe göre oruç, başlangıçta seçimli olarak, yani isteyen tutar istemeyen tutmazdı.

O şekilde farz kılınmıştı.

Dileyen oruç tutar, dileyen de fakirlere fidye verirdi.

Sonra bu ayet, sonra bu ayet, Bakara 185 ayetiyle neshedildi-değişti. Bu hususta Seleme İbni Ekva’dan bir hadis rivayet edilmiştir.

“Anılan ayet indiği zaman içimizden dileyen oruç tutar, dileyen fidye verirdi. Ondan sonraki “Ramazan’a ulaşan oruç tutsun” ayeti inince ötekini neshetti, hükümsüz kıldı.

”Fakat bazı müfessirler, ayetin neshedilmiş olduğunu kabul etmiyor, bunun hükmünün baki olduğunu söylüyorlar. Bu konuda İbn i Abbas’ın –Peygamber Efendimiz SAV’in amcası Abbas’ın oğlu- şu sözünü naklediyorlar:
Bu ayet neshedilmiş değildir. Bu ayet, oruca dayanabilen, yaşlı erkek ve kadına, çocuğundan korkan gebe ve emzikli kadına, iyileşme ümidi kalmamış hastaya ruhsattır. 

Konuyla –takat- ilgili olarak İbni Abbas dan başka bir rivayet daha vardır ve Rağıb-ı İsfehani’nin beyanına göre takat, insanin güçlükle yapabileceği bir iştir. bir şeyi tamamen kuşatan ‘tavk’a benzeterek güç işe
‘takat’denmiştir.
“Rabbena vela tuhammilna ma la takete lena bih” –Gücümüzün yetmediğini bize yükleme Allahım (Bakare 286) ayetinde durum budur”şeklinde mana verdi. Bir başka İslam alimi Muhammed
Abduh ise; Geçimlerini ağır işlerde çalışarak kazanan ücretlileri, taş, kömür ocaklarında çalışan işçileri ve ağır işlerde çalışma cezasına çarptırılmış hükümlüleri de yaşlı ve hastalara katıyor.                                                                                                          Fakat gebe ve emzikli kadınlar hasta hükmündedirler. Ayette belirtildiği şekilde onlar, iyileştiklerinde kaza etmek üzere oruçlarını yiyebilirler. Fidye vermekle oruç farizasından kurtulamazlar.

Prof. Dr. HAYRETTİN KARAMAN
Günümüz saygın fıkıh alimi Hayrettin Karaman Hocaefendi de takat’la ilgili olarak;Ağır işte çalışan işçilerin oruçları konusunda ilgili ayetin yorumundan çıkan hükümlerden
herhangi birinin uygulanabileceği kanaatindedir. Şöyle ki: Rızık temini için yahut da esir veya hapiste bulunduklarından ağır işlerde çalışanlar oruç tutarlarsa bir kısmı hastalanır, oruç tuttukları takdirde hastalanacakları bilinen kimselerin durumu
hastalar gibidir. Aynı durumda olan diğer işçiler ise hastalanmayabilirler; fakat bunlara da oruç tutmak çok zor gelir, büyük güçlük çekerler. İşte bu durumda olanlar hakkında iki görüş vardır:

Birinci Görüş: Böyle kimseler oruç tutmakla mükelleftirler, güçlük ve meşakkat oruç tutmamaları için ruhsat sebebi olamaz. Hanefilerin de dahil bulunduğu fukahanın ekseriyeti bu görüştedir.
İkinci Görüş: İkinci grup ise İbni Abbas’ın Oruç tutmaya takat yetiremeyenler bir düşkünü doyuracak kadar fidye versin” ayetinin neshedilmediğine dair rivayetine istinad ediyorlar Bunlara göre; orucu tutmaya gücü yetmekle beraber çok zorluk çekenler ayetin şumulun-kapsamına girer ve böyleleri oruç yerine fidye verirler. Günümüzde bazı ezher uleması bu görüşü tercih etmişlerdir."(Hayreddin Karaman; İslamın Işığında Günün Meseleleri)

DİĞER YAZILARI DİNDEN VAZGEÇTİLER LAKİN PARADAN VAZGEÇEMEDİLER 01-01-1970 03:00 MAJÖR YANLIŞLAR, MİNÖR DOĞRULAR 01-01-1970 03:00 YAPAY DOSTLARI GEÇ 01-01-1970 03:00 DİN ALİMLERİ...DİN SİMSARLARI. 01-01-1970 03:00 AHMET RAMAZANDAN SONRA AYNI AHMETSE ! 01-01-1970 03:00 TEMEL VE DURSUN'DAN DEĞİŞİM FlKRASl 01-01-1970 03:00 KADRİNİ BİLENLERDEN EYLESİN. HER GECENİZ KADİR OLSUN. 01-01-1970 03:00 EZHER’DE MÜDERRİSi KURIJA (Görücü) ABDÜLHAMİD RÜŞTİ ÇERKESİ EFENDİ (rahmetullahi aleyh) 01-01-1970 03:00 KUL HAKKI,NAFAKANIN HÜKMÜ 01-01-1970 03:00 ADAK...ADADIYSAN YAPACAKSIN...BORÇLANDIN 01-01-1970 03:00 ZEKAT KİMLERE VERİLİR? 01-01-1970 03:00 İSLAMIN DIŞINDAKİ DİNLERDE ORUÇ 01-01-1970 03:00 DİNDE TEBLİĞ VE İRŞAD AŞAMA AŞAMADIR 01-01-1970 03:00 TAKVA AMAÇ, ORUÇ ARAÇTIR 01-01-1970 03:00 HAKİKAT ORUCU 01-01-1970 03:00 ZEKATINI VER 01-01-1970 03:00 ORUÇ BENİM İÇİNDİR 01-01-1970 03:00 ORUÇ TERAVİHLE TAMAM OLUR. 01-01-1970 03:00 DUA, GAZABA PARATÖNERDİR.  01-01-1970 03:00 YA ŞEHRİ RAMAZAN! KENDİSİNİ TUTABİLENLERE HOŞ GELDİN 01-01-1970 03:00 TAKİYYE  ANTİ İSLAMA KARŞI STRATEJİ GELİŞTİRMEKTİR 01-01-1970 03:00 YEGANE İDÖLÜMÜZ REHBERİMİZ AMMAR B. YASİRİ ANMAK VE ANLAMAK 01-01-1970 03:00  MEDYATİK BEYİN YIKAMALAR, DEĞİŞMEYEN ÖNYARGILAR 01-01-1970 03:00 DİNDE İBADET, TAAT VE KURBİYYET 01-01-1970 03:00 GECE NİMETTİR HAKİKAT EHLİ SALİKE 01-01-1970 03:00 YARISI ESSAH OLMAYAN ŞAKA VAR MI? 01-01-1970 03:00 KÜRTÇÜLERE EN BÜYÜK ZARARI VEREN KÜRTÇÜ 01-01-1970 03:00 YAŞAMAK, KOLTUĞUNDA KARTOPU TAŞIMAKTIR 01-01-1970 03:00 lRAĞl YAKIN EDER TEMSİLLER 01-01-1970 03:00 DÖRT KİTABIN DÖRDÜ DE Hz. MUHAMMED (s.a.v.) DİYOR! 01-01-1970 03:00 SOSYAL MEDYA VATANDAŞl KUŞAĞA DİKKAT 01-01-1970 03:00 NOEL, DİNLERARASI BİLEK GÜREŞİ Mİ TAKVİM OLAYI MI? 01-01-1970 03:00