CUMHURİYETİN KURULUŞUNUN 101. YILI

Emperyalist devletlerin her şey bitti dedikleri anda Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının 19 mayıs 1919 da başlattıkları Milli mücadele 9 eylül 1922 de zaferle sonuçlanmış olup yeni kurulan Türkiye adına yurtta iki önemli gelişme yaşanıyordu. Yurt dışında gelişme Lozan konferansı anlaşması. Yurt içinde kurucu meclisin görevini tamamlaması 1 Nisan 1923 te T.B.M.M’ nin aldığı kararla seçimlerin yenilenmesi yeni meclisin 11 ağustos 1923 günü açılmış Mustafa Kemal Paşa 13 ağustos 1923 te yeniden meclis başkanlığına seçilmiş. 14 ağustos 1923 tarihli fethi (Okyar) paşa bakanlar kurulunu oluşturmuştur.

Yeni meclis ilk faaliyeti 24 Temmuz 1923 de Lozan barış antlaşması 23 ağustos 1923 de onaylanıyor.

İsmet Paşa’nın verdiği önerge meclis komisyonunda görüşülerek T.B.M.M. ce 13 Ekim 1923 de Ankara Türkiye cumhuriyetinin başkenti kabul ve ilan ediliyor.

2 Ekim 1923 te işgal kuvvetleri komutanı harrington İstanbul’u devir teslim töreni sonrası muhafız kıtası bandosu eşliğinde Türk bayrağını selamlayarak 22 bin kişilik işgal ordusu İstanbul’u terk etmiş. 6 Ekim 1923 günü Şükrü Nail Paşa komutasında Türk ordusu halkın coşkun sevgi gösterileriyle İstanbul’a girmiştir.

Meclis hızla çalışmalar yapmak istese de meclisteki muhalifler anlaşmazlıklar bakanlar kurulunu seçimini istemiyorlardı. Meclis başkanı yetkisi elinden alınarak bakanlar kurulu ve meclis başkanının seçimi meclise verildi.

Yeni seçilen Fethi Bey hükümeti meclis tarafından eleştiriliyordu. Fethi Bey hemen meclis ve içişleri bakanlığından istifa ediyor.

Mustafa Kemal Paşa’nın uygun görmediği Erzincan milletvekili sabit içişleri bakanlığına seçiliyor. Aynı gün ikinci meclis başkanı Ali Fuat Paşa görevi bırakıyor.

25 Ekim 1923 günü Mustafa Kemal Paşa bakanlar kurulunu Çankaya köşkünde toplayıp genel kurmay başkanı Fevzi paşa haricinde bakanların istifasını istiyor. Mustafa Kemal Paşa’nın amacı karşı grubun hükümeti oluşturmasını arzu etmekteydi. Biliyordu yeni hükümetin başarılı olmayacağını. 27 Ekim 1923 de Fethi Bey hükümeti istifa ediyor, muhalifler yeni hükümeti kurmakla başarılı olamamışlar.

Mustafa Kemal Paşa 28 Ekimde parti grubu ile görüşmeler yaparak aynı akşam arkadaşlarından bazı grubu yemeğe davet ediyor. Bunlardan Kemalettin, Sami, Halit, İsmet, Kazım , Fethi Okyar paşalar, Fuat Bulca , Ruşen Eşref beyler (yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz) sözüyle devlet çıkmazını aydınlatmış oluyor.

Yemekten sonra ismet paşa ile özel görüşen Mustafa Kemal Paşa teşkilatı-ı esasiye kanunundaki maddeleri görüşerek 20 Ocak 1921 tarihli kanundaki değişik hususları görüşüyorlar;

Madde 1- Türkiye cumhuriyetinin devlet şekli cumhuriyettir.

Madde 2- Türkiye cumhuriyetinin dini İslam’dır. Resmi dili Türkçedir.

Madde 4- Türkiye hükümeti bakanlar kurulu aracılığıyla yönetilir.

10-11-12 maddelerinin şeklinde değişiklikler yapılıyor. Bu değişikler parti grubunda görüşülerek gündeme alınarak birçok milletvekilinin (yaşasın cumhuriyet) sesleri meclisi çınlattı. 29 Ekim 1923 saat:20.30

Cumhuriyetin ilanından hemen sonra cumhurbaşkanlığı seçimine geçilmiş mecliste bulunan 158 milletvekilinin tamamının oyunu alarak Mustafa Kemal Paşa reisi cumhur seçiliyor. Mustafa Kemal Paşa teşekkür konuşmasında: Türkiye Cumhuriyeti Mesut, Muaffak ve Muzaffer kalacak.

101 pare top atılışıyla cumhuriyet ilan ediliyor. Cumhuriyetin ilk hükümetinin kurulması İsmet Paşaya veriliyor. Meclis başkanlığına fethi bey seçiliyor.

Cumhuriyet egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu siyasi bir rejimdir. Cumhuriyet fazilettir, kimsesizlerin kimsesidir, halk idaresidir, sevgidir, barıştır, demokrasidir, kardeşliktir, adalettir, eşitliktir, modernleşmektir, eğitimdir.

Cumhuriyeti siz kurdunuz biz yaşatacağız ve zorluklara karşıtlara karşı direneceğiz.

ETİKETLER: